[De school] Je kind naar de freinetschool : ja of nee?

De Freinetschool, wasda?

Florian Boogmans is leerkracht in het derde leerjaar in Freinetschool Klim-Op in Tisselt.

Florian: 'Een freinetschool baseert zijn werking op een aantal invarianten van de Franse pedagoog Freinet. Individualisering van het werk, zelfstandigheid, eigen keuzes, ouderbetrokkenheid, creativiteit en meer gelijkheid tussen leerling en leerkracht zijn enkele pijlers die je in elke freinetschool zal terugvinden. Freinetscholen zijn volgens mij de meest voorkomende methodescholen in Vlaanderen en elke freinetschool vult de freinetprincipes op een andere manier in, elke school heeft dus een eigen werking.'

'Wie interesse heeft in een freinetschool doet er goed aan om niet alleen de freinetprincipes te bekijken, maar stemt ook best af of de freinetschool die je op het oog hebt die principes omzet in de praktijk. In elke freinetschool zal je een aantal gelijklopende zaken terugvinden, denk aan de kring als belangrijke ruggengraat van de dag, waarin kinderen de wereld naar de klas brengen en er zelf over vertellen. Ook het plannen en instaan voor het eigen werk en de kwaliteit ervan, de keuzevrijheid in de leerstof en hoe ze die aanpakken, de nadruk op democratie en overleg in de klas, de betrokkenheid met hun directe omgeving en de wereld en de inbreng van de ouders.'

Florian: 'Het grootste verschil is de oorsprong van het leerproces. Bij een gewone school zijn de lessen overwegend leerkrachtgestuurd. Op een freinetschool neemt een kind een actieve rol in de lessen. Hij/zij gaat zoveel mogelijk zelf aan de slag met de leerstof. Fijn om weten is dat die leerstof in de eerste plaats vanuit de kinderen zelf is gekomen. Als leerkracht stuur je daar natuurlijk wel in. Want er is in de eerste plaats wel een druk om de kinderen de leerplandoelen te laten behandelen. N’importe quoi doen is nooit aan de orde. Ook wij moeten verantwoording afleggen aan de onderwijsinspectie van de Vlaamse overheid. Ja, wij hebben dezelfde doelen als het gewone onderwijs. Het verschil bestaat erin dat die doelen in de klas op een andere manier worden aangepakt en behaald.'

Leerkracht als coach

Florian: 'Je rol als leerkracht gaat meer de coachende kant uit. Je staat minder frontaal in de klas en werkt een stuk individueler of in kleine groepjes met de kinderen.  Onze manier van evalueren is niet met punten maar met evaluatiebladen, feedback en feed forward. Dat vergt meer tijd en inzet van de leerkracht, maar het geeft en veel breder en genuanceerder beeld van het geëvalueerde kind.'

"Kinderen komen met goesting naar school"

Florian: 'Kinderen kunnen zichzelf uiten op heel wat verschillende manieren. Ze laten zien waar ze goed in zijn en komen over het algemeen met goesting naar school. Hun knap werk wordt niet alleen getoond aan de klas maar ook aan de rest van de school én aan ouders. Zo kan een kind dat het behoorlijk moeilijk heeft met taal toch een trots moment hebben wanneer hij zijn met veel inzet gemaakte vrije tekst presenteert in de kring. Het zijn die momenten, waarin kinderen staan te blinken met hun prestatie, die het voor mij de moeite waard blijven houden om me elke dag in te zetten. Als leerkracht is het wel een uitdaging om alles georganiseerd te krijgen. De kinderen van je klas zijn op eenzelfde moment met heel wat verschillende dingen bezig. Als leerkracht moet je dat in goede banen zien te leiden. Niet gemakkelijk, zeker niet als je als leerkracht start in een freinetschool.'

Mooie wendingen in een schoolcarrière van een kind

Florian: 'Een andere uitdaging is dat onze school een grote zij-instroom ondervindt: kinderen die bijvoorbeeld pas in het 3de leerjaar in onze school terechtkomen. Dit is jammer genoeg vaak het gevolg van een negatieve keuze. Het lukt niet goed in het traditioneel onderwijs, dus ze proberen het in het freinet. Na een tijdje krijgen we die kinderen mee in ons verhaal en hervinden ze vaak hun goesting om naar school te komen. Het zorgt dus zeer vaak voor mooie wendingen in de schoolcarrière van een kind, maar het zorgt er voor ons ook voor dat we naar het 6de leerjaar toe een groeiende groep kinderen met zorgnoden bekomen. Terwijl wij ook dezelfde middelen als elke andere school hebben natuurlijk.

Kemels over het freinetonderwijs

Er is geen spreker die een zwijger kan verbeteren. Dat geldt ook als het over meningen over het freinetonderwijs gaat. Florian: 'Mensen die niet vertrouwd zijn met freinet kunnen de bal soms behoorlijk misslaan als het gaat over onze schoolwerking. Typische kemels zijn onder meer dat kinderen in een freinetschool maar wat hun zin doen of de hele dag spelletjes spelen als dat hetgeen is dat ze willen. Een andere misvatting is dat freinetkinderen niet klaar zijn voor het middelbaar en al zeker geen hoger onderwijs zullen aankunnen. Dit is volledig van de pot gerukt: een goede freinetschool biedt net de vaardigheden aan die mensen in hun latere schoolloopbaan nodig hebben, zoals plannen, samenwerken en verantwoordelijkheid nemen. Mensen die een band hebben met het traditioneel onderwijs zijn geneigd erg defensief te reageren op methodeonderwijs. Nochtans kunnen traditioneel en alternatief onderwijs prima naast elkaar bestaan. Voor ieder wat wils zeker?'

Of kinderen na hun freinetcarrière aan de lagere school nog naar een middelbare school kunnen? Florian: 'Absoluut! Onze school begeleidt je kind op een manier die verder gaat dan het goed presteren op wiskunde- en taaltoetsen. Een freinetkind kan zijn talenten ontplooien en laten zien. Tegen het 6de leerjaar hopen we kinderen af te leveren aan de wereld die de fun van creativiteit, de waarde van samenwerken en het belang van engagement kennen. Ik geloof erin dat goed freinetonderwijs kinderen niet alleen voor het secundair, maar vooral ook voor de wereld klaarstoomt.'

Mama Nathalie Jennes (34), mama van Tuur (9) en Janneke (7) koos er een aantal jaren geleden bewust voor om haar kinderen te veranderen naar een freinetschool.

Nathalie: 'Aanvankelijk kozen we voor Tuur en Janneke een schooltje vlakbij. Tuur is altijd een heel erg actieve jongen geweest, heel enthousiast en enorm leergierig. Al in het eerste leerjaar merkten we dat het voor hem moeilijk was om hele hele lesuren stil te zitten en dat hij gemakkelijk afgeleid was. Dat was één van de redenen waarom we voor hem op zoek gingen naar een andere school. We beseften dat Tuur een andere aanpak nodig had om zijn enthousiasme hoog te houden. En de GO! freinetschool Klim-Op in Tisselt maakte een hele goede indruk op ons alle vier waardoor onze beslissing vrij snel gemaakt was.'

"Leerlingen leren zichzelf inschatten en krijgen zo zicht op hun talenten"

'Wat wij en onze kinderen zo goed vinden aan het freinetonderwijs? De leerstof wordt opgebouwd vanuit de interesses van de kinderen in de klas. Ze gaan zelf op onderzoek, vatten de leerstof samen en presenteren die aan hun medeleerlingen. Vanaf het derde leerjaar krijgen de leerlingen een weekrooster en een werkplan. Zo leren ze stilaan hoe ze zelfstandig hun werk kunnen inplannen tijdens de ‘stille werktijd’. Dan heeft de leerkracht de ruimte om voor bepaalde leerstof kinderen extra te begeleiden. Er is veel aandacht voor de actualiteit. Leerlingen leren zichzelf inschatten en krijgen zo zicht op hun talenten. Ze leren participeren via de kinderraad. Ook het ‘klasdoorbrekend’ werken was nieuw voor mij: om de twee weken worden  de leerlingen van alle klassen, ook kleuters, gemengd tijdens creatieve workshops (ateliers). Hier worden vaak ouders of grootouders voor ingeschakeld.'

Ouderparticipatie is groot

'Om dit alles te bereiken heb je natuurlijk ook een gemotiveerd lerarenteam nodig, een kind dat goed in zijn vel zit en een inspirerende omgeving. Het is belangrijk dat elk kind de ondersteuning krijgt die het nodig heeft. Er zijn vandaag héél veel mogelijkheden om kinderen en jongeren kennis bij te brengen op een manier die hen prikkelt en goesting geeft om te leren. Ik zie bij GO! freinetschool Klim-Op in Tisselt fantastische praktijken en initiatieven.'